Vinç ya da forklift operatörlüğü bir meslektir. Operatörün görevi vinç ya da forklift kullanmaktır. Dolayısıyla ehliyet alabilmesi adına 10–15 günlük bir kursa gitmesi, sonrasında merkezi bir sınav sisteminden geçmesi normal bir uygulamadır. Ancak platform operatörlüğü bir meslek değil. Platformlar, asıl işinizi yapmak için kullandığınız bir araçtır. Örneğin bir boyacı, temizlikçi veya bir elektrikçi yüksekte yapacağı iş için bu makineleri kullanabilir. Belki de hayatı boyunca sadece 1 gün hatta 1 saat bu makineleri kullanacak olan birinden 10–15 günlük bir kursa gitmesini, ardından merkezi bir sınav sisteminden geçmesini beklemek çok da mantıklı değil.

Bu yazımızda personel yükseltici platform operatör eğitimlerinin ülkemizde ve dünyada nasıl yapıldığına dair bilgiler vermeye çalışacağız.

Dünyada yaklaşık 40–50 yıl gibi bir süre sonra ülkemize gelen sektör için birçok anlamda olduğu gibi eğitim konusunda da oturmuş bir sistemimizin olduğunu söylemek güç. Bilinçli gibi platformlar, forklift gibi çok yaygın kullanılan makineler değildir. Forkliftleri 3 vardiyalı olarak günün 24 saati kullanan birçok firma mevcut. Bu nedenle satın almak isteyen firmalar kullanım olarak da nadir olmakta, hatta bu nedenle son kullanıcılar, satın almak yerine kiralamayı tercih etmektedir. Kiralamalar, diğer bir nedenden dolayı platform kullanımını daha kolay olduğu için operatörsüz yapılmakta ve genellikle kısa süreli olmaktadır. Uzun süreli bir eğitim programından ziyade, kurs ve sınavların aksine kullanıma uygun 1–2 günlük operatör eğitimleri tüm dünyada kabul görmüş ve platform sektörü için en ideal sistem olmuştur.

Platform operatör eğitiminden bahsederken, bu eğitim sistemini 1983 yılından bu yana yürüten ve sadece eğitim anlamında değil tüm dünyada platform sektörünü de organize eden, sektöre yön veren bir organizasyon olan Uluslararası Platform Federasyonu (IPAF)’tan mutlaka söz etmemiz gerekir. IPAF, dünyanın birçok ülkesinde üyesi ve 600’ün üzerinde eğitim merkezi bulunan bir kuruluş. Ülkemizde de 20’ye yakın yetkili eğitim merkezi bulunuyor.

ISO18878 – Mobil Yükseltici Platformlar standardına verilen IPAF’ın operatör eğitimleri 1 gün sürüyor. Yarım günlük kısmında teorik bilgiler veriliyor, diğer yarım günde ise makine başında uygulama eğitimi yapılıyor ve aynı gün içerisinde sınavlar gerçekleştirilerek eğitim tamamlanıyor. Eğitimi başarıyla tamamlayan kişilere 5 yıl geçerliliği olan PAL Kartı veriliyor. Oldukça genel kişiye özel olan bu kartta; kişinin adı soyadı, resmî kartın geçerlilik tarihi ve hangi kategoride eğitim aldığı belirtiliyor.

Kategori demişken bu konuya alt başlık olarak değinmek gerekir. Platformlar için tek tip bir eğitim değil, platform tiplerini kapsayan bir sertifika vermek mantıklı. Zira farklı tipte birçok platform bulunmaktadır ve her biri için farklı emniyet tedbirleri, kumanda sistemleri ve kullanım yöntemleri mevcuttur. Örneğin; bir eğitim programında uygulama yaptırılarak bomlu ya da örümcek platformları da kapsayan bir sertifika verilmesi ne kadar doğru olabilir?

Bir eğitim programında maksimum 2 tip platform tipi için eğitim kategorileri şu şekildedir:
1a – Sabit Dikey Platformlar
1b – Sabit Bomlu Platformlar
3a – Mobil Dikey Platformlar
3b – Mobil Bomlu Platformlar

TÜRKİYE’DE PLATFORM EĞİTİMLERİ

Ülkemizde platform operatör eğitimlerine baktığımızda, birkaç yıl öncesine kadar makineyi satan ya da kiralayan firmaların gerçekleştirdiği ve sadece makinenin nasıl kullanıldığının anlatıldığı maksimum 1 saatlik eğitimler ve bunun sonunda verilen eğitimle alınan sertifikalar yeterli olmaktaydı. Ancak şu anda Milli Eğitim Bakanlığı onaylı birkaç operatörlük kursu tarafından verilen ve resmî nitelik taşıyan eğitimlerin alınması gerekiyor. Bu eğitimleri tamamlamak için bahsettiğim gibi 10–15 günlük bir kurs görmeniz ve ardından ayda 1 ya da 2 kez düzenlenen merkezi sınav sisteminden geçmeniz lazım. Oldukça genel bir program içeren bu eğitimlerde genellikle uygulama amaçlı tek bir tip makine kullanılıyor. Eğitimi başarıyla tamamlayan kişiler tüm platform tiplerini kapsayan ve ömür boyu geçerli olan MEB onaylı sertifika almaya hak kazanıyor.

Eğitim ve sınav süreçlerinin uzun sürmesi sebebiyle sertifika almanın zor olması sektöre ciddi zarar vermektedir. Örneğin yüksekte 3 günlük bir çalışması olan bir temizlik firmasını düşünelim. 3 gün için platform kiralamayı düşünen ancak personeline sertifika almak için minimum 1 ay gibi bir süresi olmayan bir kullanıcı. Bu sebeple 3 gün platform kiralamak yerine alternatif ve emniyetsiz yöntemler bulmaya çalışıyor.